عضو هيأت علمي دانشگاه يزد گفت: شيخ بهايي‌ از فقهاي شيعه معقول و از اعجوبه‌هاي جهان تشيع مي‌باشد.

دكتر بمانعلي دهقان منگابادي در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)-منطقه يزد، اظهار داشت: محمد ابن عزالدين حسين ابن عبد الصمد حارثي متخلص به بهايي يا بهاءالدين عاملي شيخ بهايي از بزرگان و علماي طراز اول اماميه و اصالتاًايراني است كه در بعلبك لبنان متولد شد، پدرش عزالدين حسين از شاگردان و دوستان شهيد ثاني بوده كه بعد از شهادت شهيد ثاني به دليل عدم امنيت در جبل عامل لبنان و با توجه به دعوت شاه طهماسب صفوي و علي بن هلال كركي كه در آن زمان شيخ الاسلام اصفهان بود عازم اصفهان و در آنجا سكني گزيدند و در شمار نخستين دانشمندان شيعه لبناني بودند كه پس از استقرار حكومت شيعي صفوي به ايران هجرت كردند.
وي افزود:در خصوص سن شيخ بهايي در زمان هجرت عده اي گفته‌اند 13 ساله و برخي او را 7 ساله دانسته‌اند، در ابتدا خانواده شيخ در اصفهان مقيم و پس از سه سال به درخواست شاه طهماسب، پدر ايشان به قزوين رفته و منصب شيخ الاسلامي را در آن شهر عهده‌دار مي‌شود و شيخ نيز به همراه پدر در آن شهر سكونت نموده و به تحصيل علوم مختلف پرداخت و حتي پس از عزيمت پدر به هرات براي عهده داري شيخ الاسلامي آن شهر در قزوين ماند و به تحصيلات خود ادامه داد و درسال 983 قمري عزم سفر حج شد و پس از مرگ پدر در سال 984 شيخ به امر شاه طهماسب به هرات رفت و منصب شبخ الاسلامي را متقبل شد كه اين دوران كوتاه مدت بود، زيرا پس از وفات پدر همسرش شيخ علي منشار به اصفهان بازگشت و شيخ الاسلامي اصفهان را به عهده گرفت.
عضو هيأت علمي دانشگاه يزد تصريح كرد: در عين حال كه داراي مناصب حكومتي بوده و با دربار رفت و آمد داشته به سفرهاي متعددي رفته است كه مدت سفرهاي او را سي سال ذكر كرده‌اند كه با توجه به اشتغالات و كثرت تأليفات اين موضوع اغراق آميز است.
شيخ از منصب خود كناره گيري و به سفر حج رفت و پس از بازگشت به اصفهان تا پايان عمر ملازم شاه عباس صفوي ماند.
دكتر دهقان در ادامه گفت: وي در سفرهاي مختلف به عراق، حلب، شام، مصر و حجاز با بسياري از علما و عرفا مصاحبت داشته و در سفرهاي خودبه صورت ناشناس و در لباس دراويش ظاهر شده و با ارباب اديان به بحث، احتجاج و مذاكره مي‌پرداخته است كه از ديدارهاي علمي او ديدار با بامحمد ابوالحسن بكري و نيز عرضي بن ابااللطيف مخلصي نام برد و نيز در حلب با شيخ عمر عرضي يكي از مفتيان مذهب شافعي ديدار داشته و نيز در سفري پياده در ملازكت شاه عباس در سال1008به مشهد رفته است.
وي يادآور شد: شيخ بهايي بيشترين زمان تحصيل خود را در قزوين كه در آن زمان حوزه علميه فعالي داشته است سپري نموده و از مهمترين اساتيد وي مي‌توان پدر ايشان، ملا عبد الله يزدي، ملا علي مذهب، ملا علي قائني، شيخ عبد العالي كركي فرزند محقق كركي را نام برد كه در محضر آنان تفسير، حديث، ادبيات عرب، رياضي و هيأت را تلمذ نموده است.
استاد گروه فقه و حقوق دانشگاه يزدمتذكر شد: وي در سفري كه به شام داشته نزد مخلصي كتاب صحيح بخاري و مسلم را فرا گرفته و اجازه روايت را از ايشان مي‌گيرد كه اجازه روايت ايشان يكي از اسناد كم نظير است كه مرحوم مجلسي به آن اشاره داشته است و علاوه بر آن علوم قريبه را نيز از مرحوم ميرمحمد باقر داماد معروف به ميرداماد فرا گرفته است.
اين مدرس عنوان كرد: وي داراي شاگردان زيادي بوده كه تعداد 97 نفر از آنان درآثار و كتب تراجم و رجال نام برده شده‌اند نظير محمدتقي مجلسي (اول)، مرحوم ملا محسن فيض كاشاني و صدرالمتألهين كه از بزرگان اماميه هستند.
وي بيان داشت: از نظراجتماعي شيخ بهايي داراي جايگاهي بسيار والا بوده با توجه به اينكه با دربار ارتباط داشته و نيز مهمترين منصب ديني آن دوران به او اهدا شده و در ميان جامعه از موقعيتي خاص و ممتاز برخوردار بود اگر چه اين منصب مورد رضايت و علاقه او نبود و اكراه خود را از قبول مناصب مادي و دنيوي اظهار و حتي بارها درخواست استعفا نموده است كه اين امر در برخي از آثار او پيدا است و حتي گفته‌اند مهاجرت خود را از جبل عامل به ايران و مراوده با پادشاهان نوعي تيرگي باطن و محروميت از كمالات معنوي خود دانسته است و در كتاب كشكول زندگي ساده را بر ملازمت با پادشاهان ترجيح داده و در اين باب شعري سروده است هر چند شاهان صفوي از جمله شاه عباس به او اعتماد بسيار داشته است.
اين عضو هيأت علمي افزود: شيخ بهايي بيشترين توجهش به توده عام و معاشرت با مردم عادي و دراويش بوده و به تعبير خود ميل قلندري داشته و خانه‌اش قرارگاه يتيمان، محرومان و كودكان بي‌سرپرست بوده و اين توجه او را نشان مي‌دهد.
وي گفت: در وادي مذهب و مشرب علما و فقهاي اماميه شيخ بهايي را از خود دانسته و او را از بزرگترين علماي شيعي مي‌شناسند و برخي از نويسندگان او را اهل تسنن دانسته و حتي برخي از صوفيه او را از خود مي‌دانند، ولي قدر مسلم شيخ از فقهاي شيعه معقول بوده كه به افكار شيعه و افكار قدما خصوصآً شيخ طوسي، شيخ طبرسي و سيد شريف رضي توجه داشته است هرچند وي نسبت به ساير نويسندگان و مذاهب اسلامي تعصبي منفي نداشته و براي آنها احترام قايل بوده است.
دكتر دهقان اظهار داشت: شيخ بهايي به همه علوم توجه داشته، ولي در اين ميان به علم فلسفه اقبال از خود نشان نمي‌دهد و مصروف داشتن عمر خود را نوعي زيانكاري مي‌داند و به شعر عطار اشاره نموده و مي‌گويد:

كاف كفر اي دل به حق المعرفه خوشترم آيد ز فاي فلسفه

وي تأكيد كرد: گذشته از علوم اسلامي شيخ بهايي به علومي نظير رياضيات، معماري و مهندسي توجه داشته، در علم رياضيات خلاصه الحساب و در بحث نجوم تشريح الافلاك، رساله اي در اسطرلاب را نگاشته است و از وي آثاري در معماري و مهندسي هم باقي مانده كه برخي را به ايشان نسبت داده‌اند كه در اين ميان برخي آثار نسبت قوي داشته به مانند اثر مهندسي تقسيم آب زاينده رود براي 7 ناحيه، طراحي كاريز نجف آباد كه به قنات زرين كمر مشهور است، طراحي نقشه حصار نجف آباد، تعيين دقيق قبله مسجد شاه اصفهان، طراحي و ساخت شاخص ظهر شرعي در مغرب مسجد امام اصفهان، طراحي ديواري در صحن حضرت علي در نجف اشرف به گونه‌اي كه ظهر شرعي در تمام ايام سال معين است.
دكتر دهقان متذكر شد: برخي آثار نيز به گونه‌اي افسانه‌آميز به ايشان نسبت داده شده نظير حمام شيخ بهايي كه گفته شده مدت زمان زيادي با نور يك شمع گرم شده و هيچ گاه آب آن به سردي نمي‌گراييده و يا دفن دو تكه سنگ در شيراز و اصفهان به منظور مقابله با بيماري طاعون و از ديگر آثار مكتوب وي نيز شامل كتاب عروه الوثقي (تفسير سوره حمد)، عين الحياه، شرح تفسير بيضاوي، حاشيه بر تفسير بيضاوي، تواشيح تفسير كشاف و فوائد سنديه، كشكول، نان و حلوا، شير و شكر را مي‌توان نام برد.
عضو هيأت علمي دانشگاه يزد در پايان خاطرنشان ساخت: شيخ بهايي از نوادر، اعجوبه‌ها و افتخارات جهان تشيع مي‌باشد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا